TotalEnergies do klasycznych automatów

Z roku na rok sprzedaje się coraz więcej pojazdów z automatycznymi skrzyniami biegów. Istnieje wiele różnych typów takich przekładni, ale nadal istotny udział w rynku mają automaty klasyczne, czyli układy składające się ze sprzęgła hydrokinetycznego, zestawu szeregowych przekładni planetarnych oraz modułu sterującego. TotalEnergies przypomina o ich podstawowych wymaganiach eksploatacyjnych i prezentuje swoje najnowocześniejsze produkty smarne z gamy FLUIDMATIC do ich obsługi.

W automatycznych skrzyniach biegów zmiana przełożenia odbywa się w sposób samoczynny, czyli bez udziału kierowcy. Zmiana powinna odbywać się w optymalnej chwili dla pożądanego stylu jazdy oraz elastyczności danego silnika spalinowego. Takie skrzynie mają zazwyczaj od trzech do ośmiu biegów do jazdy do przodu oraz jeden wsteczny (w niektórych przypadkach nawet dwa). Do zalet takich konstrukcji należy brak sprzęgła w samochodzie, komfort jazdy, a silnik i układ przeniesienia napędu są sprzężone ze sobą w sposób hydrauliczny, a nie mechaniczny, co zapobiega przeciążeniom. Do wad skrzyń automatycznych zalicza się większe straty tarcia, mniejszą sprawność w porównaniu do skrzynek mechanicznych, większą masę zespołu oraz wyższe koszty produkcji.

W ostatnim stuleciu powstało wiele różnych typów skrzyń zmieniających biegi w sposób automatyczny. Ogólnie możemy podzielić je na skrzynie stopniowe i bezstopniowe (CVT). Do tych pierwszych należą skrzynie dwusprzęgłowe oraz te najpowszechniejsze „klasyczne”, czyli hydromechaniczne stopniowe skrzynie biegów o obracających się osiach. W tym artykule skupimy się właśnie na „klasycznym” rozwiązaniu. Taka skrzynka składa się z trzech podzespołów: sprzęgła lub przekładni hydrokinetycznej, zespołu planetarnego złożonego z mechanicznych pojedynczych przekładni planetarnych (o obracających się osiach) wraz z elementami zmiany przełożenia (czyli hamulcami i sprzęgłami wielotarczowymi), hydraulicznego, elektroniczno-hydraulicznego lub elektroniczno-pneumatycznego układu sterowania.

Tradycyjne automaty

Za przeniesienie mocy w klasycznych automatycznych skrzynkach biegów odpowiadają napędy hydrokinetyczne w postaci sprzęgła lub przekładni hydrokinetycznej. Wadą sprzęgła jest przetwarzanie wyłącznie prędkości obrotowej przy niezmiennym momencie obrotowym (np. podczas ruszania pojazdem). Dlatego stosuje się przekładnię hydrokinetyczną, która przenosi i zwiększa moment obrotowy silnika. Składa się ona z:
- wirnika pompy połączonego z obudową napełnionym olejem,
- wirnika kierownicy ze sprzęgłem jednokierunkowym,
- wirnika turbiny połączonego z wałkiem wejściowym zespołu planetarnego.

Odpowiedni olej do automatycznej skrzyni biegów musi zapewnić odpowiednią współpracę pompy, kierownicy i turbiny, co determinuje maksymalne osiągi pojazdu, minimalną sprawność oraz dynamikę jazdy.

Zespół planetarny tworzą połączone ze sobą pojedyncze przekładnie planetarne, składające się z:
- koła wieńcowego (o uzębieniu wewnętrznym),
- koła słonecznego (centralnego),
- kilku satelitów osadzonych na osiach i połączonych koszem (jarzmem). Połączone ze sobą pojedyncze przekładnie planetarne tworzą szereg planetarny. Wykorzystując różne sposoby połączenia poszczególnych członów (satelitów, kół wieńcowych, kół słonecznych), można uzyskać różne przełożenia skrzyni biegów.

W zależności od rodzaju połączenia wyróżnia się szeregi planetarne Simpsona, Ravigneaux i Lepelletiera. Za zmianę przełożenia odpowiadają hamulce i sprzęgła wielotarczowe, które odpowiednio blokują lub sprzęgają poszczególne elementy szeregu planetarnego. Odpowiedni olej do automatycznej skrzyni biegów powinien zapewnić odpowiedni film między stykającymi się komponentami, chłodzenie, usuwanie zanieczyszczeń oraz ochronę antykorozyjną.

Wymieniać olej czy nie?

Jedną z najczęściej poruszanych kwestii serwisowych jest temat wymiany oleju w automacie. O ile w przypadku przekładni CVT oraz dwusprzęgłowych procedury serwisowe są bezdyskusyjne i zależą od typu skrzyni (ze sprzęgłem suchym lub mokrym), o tyle w przypadku klasycznych automatów kontrowersje budzi technika wymiany oleju. Możliwe są dwa sposoby – podstawowa oraz dynamiczna. W tym drugim przypadku chodzi o przepuszczanie starego i nowego oleju podczas pracy zespołu napędowego tak, aby na wzór „transfuzji krwi” zastąpić jak najwięcej starego oleju nowym. Przy wymianie klasycznej w skrzyni pozostaje bardzo dużo starego oleju, ponieważ nie można go całkowicie spuścić. Zwolennicy wymiany dynamicznej mówią, że to jedyny sensowny sposób na wydłużenie żywotności skrzyni. Przeciwnicy wskazują na fakt, że wymiana dynamiczna jest najlepszą drogą do… uszkodzenia skrzyni przez zatkanie jej newralgicznych kanałów zanieczyszczeniami, które odkleiły się z innych „bezpiecznych miejsc” takich jak np. ścianki obudowy.

Eksperci zajmujący się serwisowaniem „automatów” przychylają się do zdroworozsądkowego podejścia do tego tematu. Jeśli ktoś eksploatuje „automat” od nowości i regularnie wymienia w nim olej, wymiana dynamiczna będzie najlepszym rozwiązaniem. Osoba, która kupuje stary, zaniedbany samochód z dużym przebiegiem powinna raczej poprzestać na wymianie klasycznej…

Oleje TotalEnergies do skrzyń automatycznych

FLUIDMATIC LV MV: wysokiej jakości olej do przekładni automatycznych wykonany w technologii syntetycznej zapewniający bardzo płynną zmianę biegów i oszczędność w zużyciu paliwa dzięki swojej niskiej lepkości.

Interwały między wymianami oleju zawsze określa producent. Tam, gdzie nie dysponujemy odpowiednimi danymi, można przyjąć wartości średnie. W przypadku przekładni automatycznych jest to przedział od 60 do 150 tys. km (sporadycznie spotyka się przekładnie z niewymiennym olejem).
Oleje do automatów muszą mieć niską lepkość (<6 cSt w 100°C), wystarczające właściwości cierne, odpowiednią wytrzymałość, dobre właściwości przeciwzużyciowe i odpowiednią ilość dodatków EP, które reagują z powierzchnią metali, ale ze stopami płytek ciernych.

Bardzo dobrym olejem nowej generacji z gamy TotalEnergies do automatycznych skrzyń biegów jest np. FLUIDMATIC LV MV. To wysokiej jakości olej do przekładni automatycznych wykonany w technologii syntetycznej zapewniający bardzo płynną zmianę biegów i oszczędność w zużyciu paliwa dzięki swojej niskiej lepkości. Nadaje się do nowoczesnych automatycznych przekładni większości producentów. Nie jest to produkt posiadający wiele oficjalnych homologacje producentów. Jednakże nadaj się do szeregu skrzyń automatycznych istniejących na polskim rynku.Najlepiej sprawdzić czy może być stosowany do danej skrzyni poprzez przeczytanie karty technicznej: FLUIDMATIC LV MV

Cechą wspólną dla wszystkich olejów do skrzyń automatycznych są bardzo wysokie wymagania odnośnie do modyfikatorów tarcia, które reagują z powierzchnią płytek ciernych. Muszą mieć odpowiednie współczynniki tarcia statycznego i dynamicznego, aby zapobiegać poślizgom a jednocześnie gwarantować szybką zmianę przełożeń. Dodatkowo oleje te musza posiadać niską lepkość i bardzo wysoki wskaźnik lepkości, aby skrzynia działała poprawnie w niskich i tak samo dobrze w wysokich temperaturach. Ważna jest oby oleje też posiadały dobre właściwości przeciwzużyciowe dla ochrony kół zębatych, jak również odpowiednio dobrane polimery, które nie będą ulegały ścinaniu przez „mieszadło” czyli sprzęgło hydrokinetyczne. Sprzęgło to wymusza również, aby oleje się nie pieniły. Andrzej Husiatyński, Dział Techniczny TotalEnergies Marketing Polska